Phát hiện thuốc điều trị tiểu đường giúp hệ thống miễn dịch nhận diện ổ chứa HIV

Năm 2021, nhóm nghiên cứu do nhà miễn dịch học Petronela Ancuta, Trung tâm nghiên cứu bệnh viện trực thuộc tại Đại học Montréal, CRCHUM, dẫn đầu đã chỉ ra rằng metformin, khi dùng trong ba tháng, có thể cải thiện khả năng miễn dịch của bệnh nhân và giảm tình trạng viêm mãn tính thường liên quan đến các biến chứng như bệnh tim mạch.

Một lý do khiến những lợi ích này hiệu quả như vậy là do metformin có khả năng ức chế hoạt động của phân tử mTOR (mục tiêu cơ học của rapamycin), từ đó làm chậm quá trình sao chép HIV trong các tế bào của bệnh nhân bị nhiễm vi-rút.

Trong tạp chí iScience, Ancuta và sinh viên của cô là Augustine Fert, tác giả đầu tiên của nghiên cứu và cũng là người mới được cấp bằng tiến sĩ, đã có những bước tiến nghiên cứu xa hơn. Họ đã nghiên cứu các cơ chế hoạt động phân tử của metformin đối với quá trình sao chép HIV trong tế bào lympho T CD4, đây là các tế bào của hệ thống miễn dịch cung cấp nơi trú ẩn cho vi-rút. Trong các ổ chứa này, HIV tiếp tục sao chép, góp phần gây ra tình trạng viêm mãn tính bằng cách liên tục kích hoạt hệ thống miễn dịch. "Kết quả xét nghiệm trong ống nghiệm của chúng tôi trên các tế bào từ những người sống chung với HIV và được điều trị bằng liệu pháp kháng vi-rút khiến chúng tôi bất ngờ ngay từ lúc đầu nghiên cứu", Ancuta cho biết. "Chúng tôi phát hiện ra rằng metformin có cả tác dụng tiền vi-rút và kháng vi-rút. Loại thuốc này tăng số lượng tế bào bị nhiễm HIV, đồng thời ngăn chặn vi-rút thoát khỏi tế bào".

Một lợi ích khác của metformin là nó biểu hiện quá mức protein BST2, hoạt động như một loại keo để giữ cho virion bám vào bề mặt của các tế bào bị nhiễm HIV. Sau đó, hệ thống miễn dịch sẽ phát hiện ra chúng và có thể nhắm mục tiêu vào chúng bằng kháng thể. "Cùng với đồng nghiệp Andrés Finzi, chúng tôi đã thử nghiệm khả năng của một số kháng thể chống HIV trung hòa phổ rộng để nhận diện các tế bào chứa vi-rút sau khi tiếp xúc với metformin trong ống nghiệm. Một số trong số chúng nhận diện vi-rút rất tốt, cho thấy khả năng thu hút và kích hoạt quá trình phá hủy các tế bào bị nhiễm vi-rút của chúng bằng tế bào NK thông qua quá trình gây độc tế bào", Ancuta nói.

Ở những người sống chung với HIV và được điều trị bằng liệu pháp kháng vi-rút, chúng ta có thể sử dụng metformin để kích hoạt lại các tế bào chứa chịu trách nhiệm sao chép vi-rút khi ngừng điều trị, kết hợp với các kháng thể đã được sử dụng trong lâm sàng và được dung nạp tốt. Sau đó, các kháng thể này có thể phát hiện các tế bào bị nhiễm hiếm gặp và loại bỏ chúng.

Trong giai đoạn tiếp theo của nghiên cứu, Ancuta có kế hoạch khởi động một thử nghiệm lâm sàng để xác nhận kết quả nghiên cứu trong ống nghiệm của mình, hợp tác với Finzi và đồng nghiệp CRCHUM của họ là Nicolas Chomont, và Jean-Pierre Routy của Viện nghiên cứu Trung tâm Y tế Đại học McGill. Trước khi có thể tiến hành chiến lược này, cô sẽ thử nghiệm nó trong các mô hình tiền lâm sàng.